Fratelli tutti: wij zijn allen broeders en zusters

Met zijn nieuwe encycliek geeft paus Franciscus ons het derde deel in een drieluik geïnspireerd door Franciscus van Assisi:

1e Evangelii Gaudium: De vreugde van het evangelie
2e Laudato Si’: Wees geprezen, vanuit het zonnelied van Franciscus van Assisi over de zorg voor de aarde.
3e Fratelli tutti: We zijn allen broeders en zusters

Vijf voor twaalf

De paus legt de hedendaagse maatschappelijke en politieke problemen op de uitdagingen van het evangelie. Franciscus van Assisi is opnieuw een belangrijke inspirator bij het schrijven van deze encycliek. Ook Martin Luther King, Desmond Tutu, Mahatma Mohandes Gandhi inspireren paus Franciscus.

Bisschop Luc Van Looy werkt aan de Nederlandse vertaling. Hij noemt het een encycliek over universele broederlijkheid en vriendschap. Het is tevens een aanklacht over de slechte ontwikkeling van sociale relaties tussen leeftijden, tussen culturen, tussen politieke systemen.

Paus Franciscus kaart de wereldwijde problemen aan die hem zorgen baren: de wegwerpcultuur, de toenemende polarisatie, het individualisme, de markteconomie die gebaseerd is op maximale winst, de cultuur van verspilling, racisme, armoede, het bouwen van muren.

Antwoord

De huidige ontwikkelingen stevenen af op een wereldwijde ramp. De Covid-19-pandemie legt deze ontwikkeling in een spoedtempo bloot. Groeiende onverdraagzaamheid, de roofbouw op moeder aarde, snelle ontwikkelingen die niet of onvoldoende ethisch getoetst worden.

De paus roept consequent op tot dialoog en ontmoeting. Rechtvaardigheid, verzoening, waarheid, vrede en barmhartigheid krijgen elk hun plaats. Als vredesbeweging kunnen we deze ontwikkelingen alleen maar toejuichen.

Naar het nieuwe normaal? Neen, wel naar het normaal van Gods droom, een droom die staat voor universele broeder- en zusterschap. Een wereldwijde gemeenschap waar mensen respectvol omgaan met elkaar, waar mensen diversiteit zien als een verrijking. Een ruimte waar verwondering en heling van de schepping gebeurt, en waar onderlinge verbondenheid en wederkerigheid beleefd wordt.

Appel

Paus Franciscus ondertekende de encycliek in Assisi in de vooravond van 3 oktober. Een gebaar dat direct verwijst naar Franciscus van Assisi en uitnodigt elke gelovige en andersgelovige in deze wereld te zien en tegemoet te gaan als echte broeders en zusters.

Een frisse wind waardoor aangegeven wordt: “Jullie kunnen niet onverschillig blijven toekijken”. Deze encycliek appelleert ons op onze verantwoordelijkheid voor de zorg van de schepping én ons eigen dagdagelijks handelen. Er klinkt een kritische stem door naar de hele samenleving toe, en tegelijk een oproep tot kritische reflectie binnen de eigen kerk. Vergeving is één van de belangrijke hefbomen om deze ontwikkelingen mogelijk te maken.

Interreligieuze dialoog

Kenmerkend voor deze paus is de relatie die hij aangaat met andersgelovigen. De encycliek is gegroeid uit een mooi symbolisch gebaar: de ontmoeting met grootimam Ahmad Al-Tayyeb van Abu Dhabi in februari 2019, zoals Laudato Si’ voortborduurde op de ontmoetingen met patriarch Bartholomaios.

Wie is de naaste?

Het verhaal van de Barmhartige Samaritaan wordt als leidraad genomen voor ons eigen handelen. Dit verhaal stelt het zeer duidelijk: aan wiens kant sta je? Sta je aan de kant van de drie mensen die met een boogje omheen de gekwetste, gewonde man langs de weg lopen, of ga je in de schoenen van de Barmhartige Samaritaan staan die geraakt is door het onrecht dat de gewonde langs de weg is overkomen? Hier vind je de sleutel voor een ommekeer, voor het inslaan van andere wegen die broeder en zusterschap tot ontwikkeling brengen.

Rik Beernaert
Coördinator vredesspiritualiteit

Meer over Fratelli tutti op deze pagina van Kerknet.

Beeld: Pixabay