Het paastestament van Paus Franciscus

Compassie en solidariteit

Tederheid en compassie voor de zwaksten. Dat is vooruitgang.

Daarmee opende Paus Franciscus bij zijn aanstelling als paus, en het was zijn boodschap tijdens zijn laatste audiëntie. Meer bepalend voor zijn ambt was echter dat hij deze boodschap heeft geleefd.

Vorige donderdag vierden de katholieke en orthodoxe Kerk Witte Donderdag. Op Witte Donderdag herdenken Christenen overal ter wereld Jezus’ laatste avondmaal waarbij hij de voeten waste van zijn leerlingen, het brood brak als teken van zijn lichaam dat zou worden gebroken, en een beker met wijn deelde als teken van zijn bloed dat zou worden vergoten. Die bijzondere donderdag bracht de paus door in de Regina Coeli-gevangenis. “Waarom?” vroeg een journalist hem. “Om te weten te komen waarom zij daar zitten, en niet ik.” Inderdaad, bepaalde groepen bevolken onze gevangenissen meer dan anderen: armen meer dan rijken, bijvoorbeeld. Het gebaar dat de paus stelde door bij hen te zijn spreekt meer dan woorden.

Oproep tot vrede en diplomatie

Behalve compassie, zorg voor de wereld en aandacht voor ecologie, het belang van de waardigheid van. elke. mens, had de paus ook aandacht voor alle actuele conflicten. Gisteren op het Sint-Pietersplein in Rome bij het Urbi et Orbi liet hij die één voor één benoemen. Telkens het kon, belde hij met de Palestijnse Christenen van de H. Familiekerk in Gaza maar hij bad ook voor hun moslimburen. Betekenisvol mocht hij nog op Paaszondag de stad Rome en iedereen in de wereld zegenen en oproepen tot vrede. Een testament het dankbaar herbeluisteren waard, vandaag op tweede Paasdag, de dag van zijn overlijden. Maar deze woorden zijn ook een inspiratie die de komende maanden en jaren nog zal gelden. Franciscus’ Urbi et Orbi van 2025 benoemt zijn overtuigingen zo helder dat het gerust kan worden gezien als zijn testament.

Paus Franciscus is de eerste paus die actieve geweldloosheid erkend heeft als een vorm van vredespolitiek. Het was Pax Christi International (PCI) die georganiseerd geweldloos verzet plus het geven van een stem/weerbaarheid aan slachtoffers van oorlog en waanzinnig geweld onder de aandacht van de kerkleider bracht. De paus werd een pleitbezorger. Als voorlopig hoogtepunt opende in september 2024 het Catholic Institute for Nonviolence van PCI’s Catholic Nonviolence Initiative haar deuren in Rome. De bedoeling hiervan is de actieve geweldloosheid verder te ontwikkelen als aanvulling op de sociale leer van de Kerk.

Met zijn encycliek “Fratelli Tutti - Over Broederlijkheid en Sociale Vriendschap” inspireert de paus nog steeds velen, en niet enkel gelovigen. Aan dit spiritueel gefundeerd modern en sociaal document wil onze Werkgroep Spiritualiteit handen en voeten geven.

Wat mogen of moeten we doen met kernwapens?

Tot voor kort luidde het antwoord van de katholieke vredesethiek met oog op verdere ontwapening dat het bezit van kernwapens aanvaardbaar was als nucleaire afschrikking. Paus Franciscus wees eind 2019 niet enkel het gebruik maar ook het bezit van kernwapens af. Daarmee toonde hij ook dat hij niet gelooft in een nucleaire afschrikkingsstrategie. Het is een radicale wijziging van koers bij het Vaticaan en de wereldcatechismus. Tegelijkertijd ligt dit in lijn met de koers van de meeste landen ter wereld die het internationaal verbod op kernwapens wel eren. Ook internationale rechtvaardigheid is een stokpaardje van de paus geweest.

Over de grenzen van de katholieke Kerk

Zelfs toen de Russisch-Orthodoxe Kerk sprak van een “heilige oorlog” tegen Oekraïne en werd geweerd uit de Wereldraad van Kerken, bleef de paus toenadering zoeken en stuurde hij gezanten om via diplomatie een oplossing uit te werken voor gerechtigheid en vrede. Een voorbeeld dat jammer genoeg onvoldoende werd gevolgd door Europese regeringsleiders. Anderen eerden hem wel om zijn bekommernis om vrede en mensenlevens, christelijke of niet. Toen de paus laatst Indonesië bezocht, werd hij niet enkel ontvangen door kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders en politici maar ook de geestelijke moslimleiders ontvingen hem hartelijk.

Bij zijn bezoek aan ons land vorig jaar legde hij uit hoe belangrijk deze openheid voor hem is: “Het doopsel is een geschenk, geen titel. Wij zijn geen bevoorrechten maar een familie van 'geredde mensen'. Door zijn genade en barmhartigheid, niet door eigen verdienste, brengen wij de boodschap van de Heer. Laten we ons verheugen in het feit dat anderen ook mogen doen wat anderen kunnen doen, zodat het Koninkrijk Gods kan groeien totdat wij allen verenigd zijn bij de Vader.” Alle mensen als broeders en zusters van elkaar.

Grazie, e avanti, zo sloot hij de ontmoeting in de Basiliek van Koekelberg toen af.

Rust in vrede, Paus Franciscus. Dank, en voorwaarts.

Lees Mee(r)

The Letter, Laudato Si Film

Fratelli Tutti - Over Broederlijkheid en Sociale Vriendschap (NL)

https://www.paxchristi.be/nieuws/pausbezoek-belgie-inzichten-van-onze-vredesspiritualiteit-bewegingswerker

https://paxchristi.be/nieuws/paus-franciscus-belgie-reacties-van-pax-christi