Opinie: Groe(n)ten vanop het Congolese platteland

Beleidsmedewerker Nadia Nsayi was in augustus-september 2019 op dienstreis in Congo. Zij schreef enkele indrukken neer in een opiniebijdrage.

Recent bracht ik een paar dagen door in Mikwi, een afgelegen gemeente op het Congolese platteland op 12 uur rijden van de hoofdstad Kinshasa. In Mikwi werden de immense uitdagingen voor rurale gebieden duidelijk zichtbaar. Landbouw is er alles. Het is van levensbelang om alle monden te voeden en gezinnen te onderhouden. Ik sprak met tienermoeders die twee, drie kinderen op de wereld brachten. Op het moment dat kinderen in België opnieuw naar de schoolbanken trokken, speelden de kinderen in Mikwi buiten. Hun ouders hadden nog niet het nodige geld verzameld om het schoolmateriaal te kopen. Onderwijs, gezondheidszorg, eten, elektriciteit, water. Het zijn één voor één grote kopzorgen voor miljoenen Congolezen.

Rode loper voor de president?

Tijdens mijn verblijf in Congo vernam ik het nieuws van het officieel bezoek van de Congolese president Félix Tshisekedi aan België. Ondanks de ups and downs in de Belgisch-Congolese relaties heeft ons land de traditie om de staatshoofden uit de oud-kolonie te ontvangen. Koning Boudewijn was een goede vriend van Mobutu. Koning Albert II ontmoette zowel vader als zoon Kabila. Deze week is het de beurt aan koning Filip om Tshisekedi welkom te heten. De komst van het Congolese staatshoofd is bijzonder omdat het zijn eerste bezoek is aan een Europees land sinds zijn eedaflegging in januari.

Ons land haalt alles uit de kast om president Tshisekedi te verwelkomen. Het Koninklijk Paleis rolt de rode loper uit, hij mag de premier en de ministers van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking ontmoeten en Belgische ondernemers toespreken. In Antwerpen is hij te gast in de haven en in de diamantsector. Ik stel me vragen over de timing van het bezoek. Is het echt nodig dat een ontslagnemende federale regering de Congolese president, die in zeer omstreden omstandigheden aan de macht kwam, ontvangt? En dit op een moment dat het federale parlement zijn werkzaamheden nog niet volledig heeft hervat.

Vorig jaar co-financierde de Belgische regering de grote verkiezingsobservatie van de katholieke kerk in Congo. Onze ministers weten dus zeer goed wie de echte winnaar van de Congolese presidentsverkiezingen is. Maar ondertussen heeft ons land zijn kritische toon gemilderd en toenadering gezocht tot de officiële winnaar. Ik begrijp dat het beleid van België ook gevoed wordt door geopolitieke belangen en de zoektocht naar opportuniteiten voor de Belgische economie. Ons land hoeft ook niet uitsluitend banden met Congo te onderhouden omwille van een historische verantwoordelijkheid en humanitaire bekommernissen.

Landbouw = Bouwen aan het land

Samen met vele Congolezen moedig ik België aan om de relaties met Congo te verbeteren. Maar dan wel in het belang van de Congolese bevolking, en niet alleen om politieke elites te dienen. Voor er nieuwe samenwerkingsakkoorden gesloten worden moet België sterke voorwaarden stellen op vlak van goed bestuur. Want heeft het zin dat ons land nog Congolese militairen opleidt als Congo ze niet betaalt en omkadert? Dat Belgische bedrijven in Congo investeren als de corruptie wijdverspreid blijft? Dat we de landbouwsector financieren als de Congolese partner de wegen niet onderhoudt?

Ik zag op het Congolese platteland hoe leidersfiguren, mannen en vrouwen, hun krachten bundelen in (boeren)verenigingen. Hoe ze met vallen en opstaan, en zonder steun van hun overheid, projecten op de been zetten. Omdat zij zoals alle mensen ter wereld een betere toekomst wensen voor zichzelf, hun familie en hun gemeenschap. Maar hun inspanningen kunnen enkel voldoende impact hebben, als er een sterke boerenbeweging ontstaat en de Congolese regering een sociaal ontwikkelingsmodel uitwerkt dat lokaal verankerd is.

Het bezoek van Félix Tshisekedi aan de landbouwschool in het Naamse Gembloux is een goed signaal. Ook al hebben velen inwoners van Mikwi niet op hem gestemd, toch hopen zij dat hun nieuwe president zijn ogen zal richten op het Congolese platteland. Want 80% van de Congolezen woont in rurale gebieden en 70% overleeft met kleinschalige landbouw. Daarom moet Congo, samen met internationale partners zoals België, investeren in de landbouwsector. Landbouw is immers de sleutel tot ontwikkeling in een land dat het potentieel heeft om meer dan twee miljard monden te voeden.

Nadia Nsayi, beleidsmedewerker Congo bij Pax Christi Vlaanderen en Broederlijk Delen

 Deze bijdrage verscheen op 16 september 2019 in De Tijd, onder de titel Betere relaties met Congo, maar in belang van de bevolking

Lees de bijdrage in De Tijd

 Nadia sprak over het bezoek van Tshisekedi in De Afspraak

Lees ook Pax Christi in de media over Congo

Foto: Molly Bergen/WCS, WWF, WRI/Creative Commons