Veiligheid gaat om mensen, niet om wapens

Standpunt

In de bestrijding van het nieuwe coronavirus worden vaak oorlogsmetaforen gebruikt. Maar door te blijven hangen in een militair gedefinieerde veiligheid verliezen we iets fundamenteel uit het oog. Het lijkt wel alsof ons welzijn en onze veiligheid recht evenredig zijn met de mate van bewapening, terwijl de coronapandemie ons net pijnlijk duidelijk maakt dat wapens onze veiligheid niet kunnen waarborgen. Is het tijdperk van een nieuw soort veiligheid aangebroken?

Terwijl we wereldwijd al wekenlang tussen vier muren zitten en zorgverleners hard aan het werk blijven om het nieuwe coronavirus onder controle te krijgen, publiceerde het Zweeds onderzoeksinstituut SIPRI haar jaarlijks rapport over de wereldwijde militaire uitgaven van 2019. Daaruit bleek dat we sinds het einde van de Koude Oorlog nooit zoveel geld uitgaven voor militaire doeleinden. Het budget verdubbelde sinds het einde van de vorige eeuw tot wel 1.917 miljard dollar, goed voor zo’n 249 dollar per inwoner van deze wereld en 2,2% van het mondiale BBP. Een verontrustende evolutie.

Opvallend is dat de NAVO-landen samen 54% van dit budget uitgeven. Dat aandeel zal in de komende jaren nog stijgen, als de NAVO-bonzen hun zin krijgen en de lidstaten hun militaire investeringen opkrikken naar de afgesproken 2% van het nationaal BBP. Secretaris-generaal Stoltenberg heeft er alleszins alle vertrouwen in dat regeringen zich aan deze afspraak zullen houden. De economische recessie die werd ingezet door de huidige pandemie schijnt daarin volgens de secretaris-generaal geen hinderpaal te vormen. Zijn redenering hierbij is dat we in een onzekere wereld leven en nood hebben aan bescherming tegen die onvoorspelbaarheid, een bescherming die gewaarborgd zou worden door te investeren in defensie. Inderdaad, we leven in onzekere tijden. Maar de coronapandemie toont eens te meer aan dat wapens en het dreigen ermee ons geen zier vooruithelpen en dat de mensen in essentiële diensten zoals gezondheidszorg plots onze échte helden zijn geworden. We zijn dan ook dringend toe aan een duurzame en menselijke veiligheid.

Vrede is niet louter de afwezigheid van wapengekletter. Duurzame vrede is enkel mogelijk wanneer mensen kunnen genieten van economische, sociale en politieke vrijheden en ze kunnen voorzien in hun basisbehoeften. Wie eten op tafel heeft, op degelijk onderwijs en gezondheidszorg kan rekenen en een behoorlijk inkomen uit zijn of haar werk kan halen, bevordert mee het algemene welzijn van de  samenleving, die op haar beurt beter beschermd is tegen gewapend conflict. De International Labour Organisation (ILO) waarschuwt echter dat onder de huidige omstandigheden 25 miljoen mensen hun job zullen verliezen. Dat is meer dan tijdens de financiële crisis van 2008. Oxfam vreest dat een half miljard mensen in armoede dreigen terecht te komen. De VN berekende dan weer dat we $2.500 miljard dollar zullen nodig hebben om ontwikkelingslanden te ondersteunen in hun herstel van de pandemie. En dan te weten dat de helft van de wereldbevolking geen toegang heeft tot kwalitatieve gezondheidszorg.

Om deze grote uitdagingen aan te pakken, zullen we ons moeten wapenen met solidariteit en samenwerking in plaats van met (kern)bommen en granaten. De uitzonderlijk hoge militaire uitgaven in de voorbije jaren hebben – zo te zien aan de staat van onze planeet – niet bijgedragen aan onze veiligheid. Het is dan ook tijd om van een gemilitariseerde veiligheid voor enkelen naar een waarlijk menselijke veiligheid voor iedereen over te stappen. Daar heeft ook België, als lid van de VN Veiligheidsraad, een belangrijke rol in te spelen.

Zoals Winston Churchill vaak geciteerd wordt: “never waste a good crisis”. In plaats van terug te gaan naar business as usual hebben we vandaag de kans om de extreme militaire uitgaven in vraag te stellen en deze om te buigen in sociale en ecologisch duurzame investeringen. Laten we de menselijke noden opnieuw centraal stellen in ons concept van veiligheid en investeren in vrede in plaats van ons constant voor te bereiden op de volgende oorlog.

Teken de petitie

Vind jij ook dat wereldleiders hun prioriteiten moeten herbekijken en investeren in ontwapening, vrede, sociale gelijkheid, en het klimaat in plaats van wapens? Dat mensen belangrijker zijn dan wapens? Onderteken dan mee de petitie van het International Peace Bureau om wereldleiders in de VN hiervoor op te roepen. 

Ja, ik teken de petitie!

Lees ook: Wereldwijde militaire uitgaven pieken tot hoogste niveau sinds 2010, een verslag van het SIPRI-rapport.