Image

Wat als straf doodmaakt? Een volle zaal, een duidelijke boodschap

Strafsysteem & detentie
Verslag

Op 10 oktober is het de internationale dag tegen de doodstraf. In België bestaat de doodstraf niet meer. Toch kent ons systeem nog steeds 'levenslange opsluiting'. Ook kent het gevangenissysteem een hoog aantal jaarlijkse zelfdodingen. 

Without Walls, Thomas More en Pax Christi nodigden Koen Geens, parlementslid en gewezen Minister van Justitie voor de CD&V en Serge Rooman, directeur in de gevangenis van Merksplas uit om hun inzichten te geven op de kwestie: wat als straf doodmaakt?

Agnes Steenssens, één van de bezielers van Without Walls, sprak in haar inleiding kort over haar bezoeken aan mensen op 'deathrow' in Texas. Ze getuigde hoe aangrijpend de gebeurtenis was toen ze aanwezig was bij een executie. In België bestaat executie niet meer, maar is levenslange opsluiting zonder ooit een perspectief te hebben op vrijlating geen doodstraf zonder executie, vroeg ze zich af. 

Het is geen geheim dat onze huidig detentiesysteem op vele vlakken spaak loopt en veel van haar beoogde maatschappelijke doelstellingen niet bereikt. Bovendien voegt ze negatieve impact toe in de eerste plaats aan de mens in detentie. De uitdagingen op het departement van onn straf- en detentiesysteem zijn enorm, zo haalde ook Geens aan. Ook is er nog steeds nood aan meer onderzoek maar gedetailleerd databeheer vanuit justistie ontbreekt, wat degelijk onderzoek natuurlijk niet helpt. 

De roep om wraak als motief voor straffen lijkt vanuit de samenleving nog steeds luid te klinken. Harder en langer lijken het soms mantra. Toch is dit geen garantie op "succes". Verre van. Geens haalde aan dat er ook iets zeer vreemd is aan de Westerse opstelling dat iemands identiteit op zijn 25'ste dezelfde zou zijn wanneer deze zelfde persoon pakweg 45 is. Verandering is nodig op tal van vlakken, bij een groot deel van de bevolking van hoe ze kijken naar "straffen" maar ook bij de concrete invulling van het strafsysteem door politiek en magistratuur. Nu merken we bijvoorbeeld dat mensen na hun straf niet enkel moeten terug hun leven op rails krijgen na een misdaad en wat er toe heeft geleid, maar dat ze ook de hevige impact van detentieschap op de mens moeten meenemen in hun rugzak naar een (ver)nieuw(d) leven.

Detentieschade is zeer bekend fenomeen. Rooman bracht in zijn bijdrage hoe het mens-zijn aangetast wordt in detentie. Voor hem is hier een cruciaal element dat elke vorm van keuzevrijheid ontnomen wordt. Hoe laat je opstaat? Hoe je opstaat? Wat je eerst doet als je opstaat? Wat je eet als ontbijt? En dat is nog maar bij het ontwaken. Alles in de gevangenis wordt veelal tot in de kleinste details voor jou beslist. Het kunnen maken van keuzes is nochtans is zeer essentieel voor ons mens-zijn. Bovendien is het ook een belangrijke vaardigheid. Mensen in detentie worden in de dagdagelijkse praktijk van de gevangenis heel weinig gestimuleerd om hun 'verantwoordelijkheid' op te nemen, maar eerder volgzaam zaken op te nemen.

De 160 aanwezigen kregen vanuit diverse invalshoeken te horen dat ook in België het werk nog lang niet af is om een effectief en humaan detentiebeleid te implementeren. 

Bekijk hier enkele foto's van de avond.